Cù Tuấn, biên dịch
Tóm tắt: Nga cho biết Ukraine đã phát động một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái, mà Kyiv kịch liệt phủ nhận, cáo buộc Nga tự tạo ra một cái cớ để leo thang chiến tranh.
Sau 2 vụ nổ UAV ngay phía trên Điện Kremlin vào đầu ngày thứ Tư, Nga đã buộc tội Ukraine cố gắng ám sát Tổng thống Vladimir V. Putin với một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái, nhưng Kyiv đã phủ nhận mọi sự cố có thể gây ra việc leo thang trong cuộc xung đột lớn nhất của châu Âu kể từ Thế chiến II.
Cảnh quay video được xác minh bởi tờ New York Times cho thấy những gì dường như là hai máy bay không người lái phát nổ trên Kremlin cách nhau 15 phút, lần đầu tiên trước 2:30 sáng, theo các hệ thống chiến tranh điện tử của Nga, nhưng không công bố bất kỳ bằng chứng nào chứng tỏ chúng là của Ukraine.
Chính phủ Ukraine khẳng định rằng Nga đã tự làm ra vụ việc trên để đánh lạc hướng sự chú ý từ Ukraine, dự kiến phản tác dụng sắp xảy ra và có thể biện minh cho sự leo thang chiến tranh của Matxcơva. Một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào trái tim tượng trưng sâu sắc cho sức mạnh của nước Nga sẽ là một động thái táo bạo của Kyiv, với tiềm năng cho những hậu quả nghiêm trọng.
Không có báo cáo về thiệt hại nghiêm trọng, và chính phủ Nga nói rằng trong vụ việc này, ông Putin không ở trong Điện Kremlin, nơi ông không được cho là sẽ ngủ tại đó.
Từ các video, không thể rút ra kết luận các UAV tự phát nổ hay bị lực lượng Nga phá hủy.
Hôm thứ Tư, các cơ quan tình báo Hoa Kỳ vẫn đang cố gắng xác định những gì đã xảy ra, theo hai quan chức Mỹ đã thông báo về tình hình. “Chúng tôi chỉ đơn giản là không biết”, Bộ trưởng Ngoại giao Antony J. Blinken nói tại một sự kiện công khai tại The Washington Post, “thêm vào đó, tôi sẽ cực kỳ dè dặt khi lấy thông tin từ Điện Kremlin.”
Các quan chức Mỹ trong quá khứ đã lên tiếng lo ngại rằng các cuộc tấn công của Ukraine vào đất Nga, có thể kích động Matxcơva mà không ảnh hưởng trực tiếp đến chiến trường – một lý do mà Washington đã từ chối không cung cấp vũ khí Ukraine có thể được sử dụng để tấn công sâu vào Nga. Nhưng vào thứ Tư, ông Blinken đã nói về các cuộc tấn công như vậy: “Ukraine sẽ tự quyết định về cách tự vệ của họ”.
Bất kể nguồn gốc của máy bay không người lái, rõ ràng là Kremlin đã đưa ra một lựa chọn có chủ ý bất thường để công khai vụ việc. Cơ quan báo chí của ông Putin đã đưa ra một tuyên bố hiếm hoi, gồm năm đoạn. Chính phủ Nga đã ít nói công khai về các cuộc tấn công rõ ràng trước đây ở Nga và cho đến khi có tuyên bố của Kremlin, các báo cáo trên phương tiện truyền thông xã hội về âm thanh nổ ở trung tâm Matxcơva vào đầu ngày thứ Tư đã thu hút rất ít sự chú ý.
Dù ai chịu trách nhiệm đi nữa, vụ nổ tại Kremlin có thể đóng vai trò là một cái cớ để ông Putin leo thang chiến tranh theo một cách nào đó, chẳng hạn tấn công các tòa nhà chính phủ quan trọng ở Kyiv và cố gắng tiêu diệt chính phủ Ukraine. Ông và các quan chức Kremlin khác đã nói nhiều lần về khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân, và những diều hâu chính trị của Nga đã kêu gọi tổng động viên quy mô lớn hơn để tăng cường hàng ngũ quân sự.
“Chúng tôi sẽ yêu cầu sử dụng vũ khí có khả năng ngăn chặn và tiêu diệt chế độ khủng bố Kyiv”. Tuyên bố của Kremlin, cho biết Nga đã bảo lưu quyền đối với các biện pháp trả đũa ở đâu và khi nào Nga thấy phù hợp.
Mykhailo Podolyak, cố vấn của chủ tịch Ukraine, Volodymyr Zelensky, đã đề xuất trong một tuyên bố với tờ New York Times rằng Nga sẽ sử dụng vụ việc để biện minh cho một cuộc khiêu khích khủng bố quy mô lớn đối với Ukraine trong những ngày tới.
Nếu vụ việc máy bay không người lái thực sự là một cuộc tấn công có chủ ý, việc UAV có thể xâm nhập vào trung tâm Matxcơva sẽ thể hiện sự thất bại đáng xấu hổ mới nhất của một quân đội Nga đã chiến đấu trong suốt cuộc chiến 14 tháng qua.
Vụ nổ ở Matxcơva xảy ra khi Kyiv đang chuẩn bị hàng chục ngàn binh sĩ cho cuộc phản công nhằm chiếm lại lãnh thổ ở phía đông và phía nam Ukraine đã bị Nga chiếm giữ, và đẩy mạnh các cuộc tấn công phía sau tiền tuyến nhằm làm suy yếu lực lượng Nga.
Các vụ nổ tấn công các mục tiêu trong và gần Crimea do Nga chiếm đóng qua đêm, bao gồm một bưu điện của Lực lượng bảo vệ biên giới và một kho nhiên liệu. Mặc dù Ukraine không yêu cầu phải chịu trách nhiệm, phát ngôn viên tình báo quân sự của nó, Andriy Chernyak, cho biết trong một tuyên bố rằng, “tất nhiên, kẻ thù phải bị chia cắt khỏi Crimea”. Hai lần trong tuần này, các vụ nổ đã làm ngưng trệ các chuyến tàu ở vùng Bryansk lân cận Ukraine.
Nga đã đẩy mạnh các cuộc tấn công trong và xung quanh thành phố Kherson, được lực lượng Ukraine chiếm lại vào mùa thu năm ngoái, nơi các quan chức cho biết 21 người đã thiệt mạng. Các quan chức áp đặt lệnh giới nghiêm 58 giờ ở đó, bắt đầu vào tối thứ Sáu.
Ukraine duy trì chính sách mập mờ một cách cố ý về việc liệu họ có đóng vai trò trong các cuộc tấn công bên trong nước Nga hay không, mặc dù các quan chức Ukraine đã thừa nhận thực hiện một vụ đánh bom làm hư hại nặng cây cầu eo biển Kerch, một tuyến đường tiếp tế quan trọng tới Crimea, vào tháng 10, và các cuộc tấn công vào các căn cứ không quân của Nga vào tháng 12 bằng cách sử dụng máy bay không người lái chạy bằng động cơ phản lực thời Liên Xô.
Tháng 8 năm ngoái, một vụ đánh bom xe bên ngoài Matxcơva đã giết chết Daria Dugina, một nhà bình luận ủng hộ chiến tranh và là con gái của Aleksandr Dugin, một nhà tư tưởng dân tộc cực đoan hàng đầu của Nga, người được cho là mục tiêu thực sự của vụ tấn công. Các cơ quan tình báo Hoa Kỳ kết luận rằng các cơ quan chính phủ Ukraine đã ra lệnh tấn công, điều mà Kyiv phủ nhận.
Trong trường hợp này, ông Zelensky đã trực tiếp từ chối trách nhiệm. “Chúng tôi không tấn công Putin hay Matxcơva”, ông nói với đài truyền hình Bắc Âu TV2 trong chuyến thăm Phần Lan. “Chúng tôi chiến đấu trên lãnh thổ của mình. Chúng tôi đang bảo vệ các ngôi làng và thành phố của mình. Chúng tôi thậm chí không có đủ vũ khí để bảo vệ chính đất nước chúng tôi.” Ông nói thêm, việc đối phó với ông Putin sẽ được giao cho một tòa án tội phạm chiến tranh quốc tế.
Tại một cuộc họp báo với các nhà lãnh đạo Bắc Âu, ông Zelensky nói rằng vì Nga “không có chiến thắng nào để báo cáo” nên ông Putin cần “thực hiện một số động thái bất ngờ như tạo một cuộc tấn công bất ngờ bằng máy bay không người lái” để củng cố quyết tâm của Nga.
Leonid Volkov, một cộng sự lưu vong của lãnh đạo phe đối lập đang bị cầm tù Aleksei A. Navalny, đã viết trong một bài đăng trên mạng xã hội bằng cách nêu bật cuộc tấn công này thay vì phủ nhận nó, các quan chức Nga đã thừa nhận “thiếu khả năng phòng không, dễ bị tổn thương, yếu đuối và bất lực”. “Điều đó có nghĩa là họ đã tìm thấy một số điểm cộng trong việc này và sau khi đánh giá chúng, quyết định rằng những điểm cộng sẽ có thể vượt trội hơn những điểm trừ”.
Ông Volkov viết rằng những “điểm cộng” đó có thể là để khuyến khích người dân Nga ủng hộ nhiệt thành hơn cho nỗ lực chiến tranh, hoặc để báo trước một sự leo thang mới.
Ông Putin dự kiến sẽ chủ trì một cuộc diễu hành quân sự lớn ở Quảng trường Đỏ gần Điện Kremlin vào thứ Ba tới, vào ngày lễ yêu nước chính của Nga, ngày 9 tháng 5, lễ kỷ niệm chiến thắng của Liên Xô trong Thế chiến II trước Đức Quốc xã.
Pháo đài màu đỏ rực rỡ của Điện Kremlin có một số tòa nhà, bao gồm Cung điện Thượng viện có mái vòm màu vàng, có thể nhìn thấy trong đoạn video cho thấy thứ dường như là một máy bay không người lái phát nổ. Bên trong cung điện đó là nơi ở chính thức của tổng thống và văn phòng chính của ông.
Máy bay không người lái đã bị cấm bay qua Điện Kremlin và khu vực xung quanh trong những năm gần đây, và các nhân viên an ninh đã triển khai các thiết bị đặc biệt để hạ gục bất kỳ máy bay không người lái nào trong vùng lân cận và đôi khi đóng cửa công chúng tiếp cận các khu vực liền kề với khu phức hợp này.
Nhưng không rõ ông Putin thực sự dành bao nhiêu thời gian ở Điện Kremlin, nơi ông dường như sử dụng nhiều hơn cho các dịp nghi lễ hơn là nơi làm việc hoặc nơi ở thực tế. Vào tháng 3, ông Putin tiết lộ với các phóng viên ở Matxcơva rằng “Tôi có một căn hộ ở đây, nơi gần đây tôi đã dành rất nhiều thời gian, làm việc, thường xuyên qua đêm” – một trường hợp hiếm hoi về việc Tổng thống Nga công khai thảo luận về việc sắp xếp cuộc sống của mình.
Chính phủ Nga cũng cố gắng hết sức để che giấu vị trí của ông ta.
Tổng thống Nga đã thành lập các văn phòng giống hệt nhau ở nhiều địa điểm, tất cả đều được trang bị và trang trí giống nhau đến từng chi tiết, bao gồm cả bàn làm việc và tranh treo tường giống nhau, theo Gleb Karakulov, một cựu đại úy trong lực lượng bảo vệ của ông đã đào tẩu vào năm ngoái. Ông Karakulov nói với một hãng tin đối lập có trụ sở tại London, Trung tâm Dossier, các báo cáo chính thức đôi khi mô tả Putin đang ở một nơi trong khi thực tế ông ta đang ở một nơi khác.
Người phát ngôn của ông Putin, Dmitri S. Peskov, nói với các phóng viên rằng vào thời điểm xảy ra vụ nổ hôm thứ Tư, ông Putin đang ở khu nhà rộng lớn của mình ở vùng ngoại ô thượng lưu Novo-Ogaryovo, dọc theo sông Matxcơva. Các phương tiện truyền thông Nga đưa tin cho rằng, kể từ khi bắt đầu đại dịch coronavirus, ông Putin đã dành phần lớn thời gian ở đó hoặc tại một nơi khác trải rộng về phía đông bắc Matxcơva, gần Hồ Valdai.
Ông Peskov từ chối cho biết khi nào Tổng thống Nga sẽ trở lại Điện Kremlin, nói với một hãng thông tấn nhà nước, “Chúng tôi sẽ cho các bạn biết vào thời điểm thích hợp”.